Jak uniknąć płacenia zachowku ?

Ostatnio opisałam kto ma prawo do zachowku. A jak uniknąć płacenia zachowku ? Co zrobić, aby nie płacić zachowku ?

Zazwyczaj pytania te padają już po śmierci spadkodawcy, a wtedy możliwości uniknięcia obowiązku płacenia zachowku są ograniczone.

 

1.Przede wszystkim wskazać należy, że obowiązek zapłaty zachowku nie powstaje w przypadku zawarcia umowy o dożywocie (gdy umowa ta nie jest fikcyjna). Na mocy tej umowy nabywca nieruchomości zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie w zamian za przeniesienie własności nieruchomości. W braku odmiennej umowy, zgodnie z przepisem art. 908 § 1 k.c. nabywca powinien przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Jak jednak widać, obowiązki nałożone na nabywcę nieruchomości są dosyć szerokie. Warto się więc zastanowić jak jeszcze można uniknąć obowiązku płacenia zachowku ?

 

2. Obowiązek ten nie powstaje także w przypadku uznania uprawnionego do zachowku za niegodnego dziedziczenia.

 

Za niegodnego dziedziczenia może być uznany ten, kto:

a) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

b) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu 
   albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

c) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił 
   jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego 
   lub przerobionego.

Możliwości są więc mocno ograniczone…

 

3. Wydziedziczenie– chyba „najpopularniejszy” sposób na uniknięcie obowiązku płacenia zachowku, ale często nieprzemyślany i możliwy do podważenia. Wydziedziczenie jest to bowiem właśnie pozbawienie prawa do zachowku. Jeśli jednak uprawnionych do zachowku będzie więcej osób, bardzo wątpliwe, że uda się je wszystkie wydziedziczyć.

 

Podstawą wydziedziczenia może być bowiem wyłącznie:

a) uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia 
   społecznego wbrew woli spadkodawcy;

b) uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy;

c) umyślne przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy
  czci względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób.

 

Chcąc kogoś skutecznie wydziedziczyć, należy dokładnie wskazać na jakiej podstawie ma to nastąpić, a przyczyna wydziedziczenia musi być rzeczywista. Często spadkodawcy ograniczają się zaś tylko do stwierdzenia: „A moją żonę/syna/córkę wydziedziczam” czy też „Żona była zła, więc ją wydziedziczam”, albo zapominają, że na miejsce osoby wydziedziczonej wstępują jej zstępni.

 

4. Odrzucenie spadku– taki prezent mógłby nam zrobić jednak tylko uprawniony do zachowku, składając oświadczenie o odrzuceniu spadku po śmierci spadkodawcy, a to zdarza się stosunkowo rzadko.

 

5. Zrzeczenie się dziedziczenia– Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia jest zawierana między spadkodawcą a przyszłym spadkobiercą. Co do zasady, obejmuje ona także zstępnych zrzekającego się, o ile strony nie umówiły się inaczej. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

 

6. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia w trybie art. 940 k.c.- Małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeśli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu.

 

7. Separacja- nie mówimy tutaj jednak o separacji faktycznej, a wyłącznie orzeczonej przez sąd. Separacja faktyczna nie powoduje bowiem utraty prawa do zachowku, o ile nie orzekł jej sąd.

 

8. Upływ 10 lat od dnia dokonania darowizny do dnia otwarcia spadku- wyłączenie to ma jednak zastosowanie tylko w odniesieniu do darowizn dokonanych na rzecz osób nie będących spadkobiercami. Co za tym idzie, darowizny dokonane na rzecz spadkobierców podlegają doliczeniu bez względu na upływ czasu.

 

9. Przedawnienie- roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu lub od śmierci spadkodawcy, w zależności od tego czy spadkodawca testament pozostawił, li też nie. Upływ terminu przedawnienia nie powoduje jednak wygaśnięcia zobowiązania, a tylko daje możliwość podniesienia zarzutu przedawnienia przez osobę, która do wypłaty zachowku jest zobowiązana.

 

10. Zasady współżycia społecznego- to tzw. „ostatnia deska ratunku”, która jednak może się okazać skuteczna i niejednokrotnie jest. Pamiętaj jednak, że nie wystarczy ogólnie powołać się na zasady współżycia społecznego, ale zarzut ten trzeba dokładnie uzasadnić i powołać niezbędne dowody.

 

Jak widać możliwych sposobów uniknięcia obowiązku zapłaty zachowku jest dosyć sporo.

 

Pamiętaj ! Przed zastosowaniem niniejszego wpisu w praktyce, zapoznaj się z nim dokładnie, a najlepiej skonsultuj się ze mną drogą mailową lub osobiście, gdyż każdy przypadek jest inny, a porady niewłaściwie zastosowane, zagrażają życiu i zdrowiu Twojemu i Twoich bliskich 😉

 

Pozdrawiam,

Bernadetta Parusińska- Ulewicz

Adwokat